विलोम शब्द या विपरीतार्थक शब्द । Vilom shabd in Hindi

Vilom shbd in Hindi | विलोम शब्द या विपरीतार्थक शब्द

वे शब्द जो विपरित अर्थ पर्यटक करते हैं, उन्हें विलोम शब्द कहते है।

Vilom shbd in Hindi | विलोम शब्द या विपरीतार्थक शब्द

विलोम शब्द

  1. अतिवृष्टि             अनावृष्टि
  2. अथ                   इति
  3. अधम                श्रेष्ठ
  4. अनिवार्य            वैकल्पिक
  5. अपेक्षा               उपेक्षा
  6. अवलम्ब             निरालम्ब
  7. आकर्षण            विकर्षण
  8. आदि                अन्त
  9. उन्मीलन            निमीलन
  10. उत्कृष्ट               निकृष्ट
  11. उत्तर                 दक्षिण
  12. उत्तरार्द्ध             पूर्वार्द्ध
  13. कनिष्ठ               वरिष्ठ
  14. कृतज्ञ                वरिष्ठ
  15. कर्षण               विकर्षण
  16. गम्भीर              अगम्भीर
  17. जंगम                स्थावर
  18. जल                  जल
  19. जननी                जनक 
  20. जाग्रत                सुषुप्त
  21. जीवित               मृत
  22. दास                   स्वामी
  23. दुर्लभ                 सुलभ
  24. निर्मल                 मल
  25. निर्भीक               बीरु
  26. नीरोग                 रोगी
  27. नीरस                  सरस
  28. पण्डित                मूर्ख
  29. पूर्ववर्ती                परवर्ती
  30. प्रकाश                 अन्धकार
  31. प्रशंसक                निन्दक
  32. भद्र                      अभद्र
  33. भेद                      अभेद
  34. मधुर                     कटु
  35. महल                    झोंपड़ी
  36. महायोगी               महाभोगी
  37. मुक्ति                    बन्धन
  38. योग                     भोग
  39. रिक्त                     सिक्त
  40. रूढिवादी               स्वच्छन्दवादी        
  41. लौकिक                 पारलौकिक
  42. वाचाल                  मूक
  43. विनम्र                    उच्छृंखल
  44. विहित                    निषेध
  45. विधवा                    बंधवा
  46. वृद्ध                       बालक
  47. शंक                       निशंक
  48. शाश्वत्                    क्षणिक
  49. श्रम                        विश्राम
  50. संकलन                   व्यकलन
  51. संयोग                     वियोग
  52. संस्कृति                   विकृति
  53. सधवा                     विधवा
  54. सम्मुख                    नेपथ्य
  55. सूक्ष्म                       स्थूल
  56. साक्षर                      निरक्षर
  57. साकार                     निराकार
  58. सुगम                       दुर्गम
  59. सृष्टि                        प्रलय
  60. स्तुति                       निन्दा
  61. हृस्व                        दीर्ध
  62. हानिप्रद                    लाभप्रद
  63. अर्पण                       ग्रहण
  64. अनुराग                     विराग / दरवेस
  65. अमावस्या               - पूर्णिमा
  66. अल्प                     – बहुत
  67. अल्पज्ञ                  – बहुज्ञ
  68. अवनि                  – अम्बर
  69. अर्पित                  – गृहित
  70. अंतरंग                 – बहिरंग
  71. आर्द्र                    – शुष्क
  72. आवाहन               – विसर्जन
  73. उगना                   – डूबना
  74. उधार                   – नक़द
  75. उग्र                     – सौम्य
  76. उदार                  – अनुदार
  77. एड़ी                   – चोटी
  78. कड़ा                  – मुलायम
  79. कटु                    – मधु 
  80. कायर                 – निडर
  81. कुटिल                – सरल
  82. कृश                   – पीन,प्रवृद्ध
  83. खण्डन               – मण्डन
  84. ख़रीद                 – बिक्री
  85. खिलना               – मुरझाना
  86. गहरा                  – छिछला
  87. गगन                  – धरा
  88. ग्राम्य                  – नगर
  89. गरल                  – सुधा
  90. ग़रीब                 – अमीर
  91. गुप्त                   – प्रकट
  92. गुरु                    – लघु , शिष्य
  93. ग्रस्त                  – मुक्त
  94. ग्रामीण              – नागरिक
  95. घटना                – बढ़ना
  96. घर                   – बाहर
  97. चढ़ाव               – उतार
  98. ज्येष्ठ                – कनिष्ठ
  99. जड़                 – चेतन
  100. जवानी             – बुढ़ापा
  101. जाग्रत              – निद्रया
  102. ज्योती              – तिमिर
  103. तटस्थ              – सापेक्ष
  104. तरुण               – वृद्ध
  105. तरल                – ठोस 
  106. तिक्त               – मधुर
  107. तुच्छ               – महान्
  108. दयालु             – निर्दय
  109. दाता               – सूम
  110. दूषित              - स्वास्थ 
  111. नक़ली            – असली
  112. नख                – शिख
  113. निर्दय              – दयावान
  114. निर्माण            – विध्वंस
  115. निन्दा              – स्तुति
  116. निरक्षर            – साक्षर
  117. न्यून               – अधिक
  118. प्ररकीया          – स्वकीया
  119. पाश्चात्य           – पौर्वात्य
  120. प्रफुल्ल            – म्लान
  121. प्रशंसा             – निन्दा
  122. बद्ध                – मुख्यत
  123. बढ़िया            – घटिया
  124. बर्बर               – सभ्य
  125. बन्धन             – मोक्ष
  126. बाढ़                – सूखा
  127. भारी               - हलका
  128. भूत                – भविष्य
  129. भोगी              – योगी
  130. भौतिक           - आध्यात्मिक 
  131. मूक                - वाचाल
  132. मिलन             - वियोग
  133. रक्षक              - भक्षक
  134. लजीला            - बेशर्म
  135. विधि                - निषेध
  136. विस्तार             - संक्षेप
  137. विस्तृत             - संक्षिप्त
  138. विशिष्ट             - सामान्य
  139. व्यष्टि               - समष्टि
  140. श्रीगणेश           - इतिश्री
  141. श्रोता               - वक्ता
  142. संकीर्ण             - उदार
  143. सफल               - विफल
  144. सापेक्ष              - निरपेक्ष
  145. सूक्ष्म                - स्थूल, विराट्
  146. सृष्टि                  - प्रलय
  147. सर्वार्थ               - परमार्थ
  148. स्तुति                 - निन्दा
  149. अर्जन                - बर्जन
  150. अघ                   अनघ
  151. अर्थी                  प्रत्यर्थी
  152. आदिष्ट               निषिद्ध
  153. ईषत्                 अलम्‌
  154. ऊर्ध्व                 निम्न
  155. आगम               लोप
  156. आह्वान             विसर्जन
  157. ईद                   मुहर्रम 
  158. ईश                  अनीश
  159. उपचार             अपचार
  160. थोक                फुटकर
  161. ऐश्वर्य                दारिद्रय
  162. घरेलु                 वनैला
  163. महान                क्षुद्र
  164. एकाधिकार         सर्वाधिकार
  165. दक्षिण              बाम
  166. मसृण               रूक्ष
  167. मृदुल                रूक्ष
  168. नकल              असल
  169. प्रज्ञ                  मूढ़
  170. प्रफुल्ल             म्लान
  171. पानी                आग
  172. प्रसारण            संकोचन
  173. प्राची                प्रतीची
  174. वन                  मरू
  175. षंड़                  मंर्द
  176. षंडत्व               पुंसत्व
  177. उपचार             अपचार
  178. परोक्ष               प्रत्यक्ष
  179. ब्रह्म                जीव
  180. चिरंतन            नश्वर
  181. भूषण              दूषण
  182. उपमेय             उपमान
  183. अकिंचन         धनवान
  184. कल्पना           यथार्थ
  185. आरोह            अवरोह
  186. आगत             विगत
  187. आम               खास
  188. अंगीकार         अश्वीकार
  189. अवकाश         अवकाश
  190. अवनि            अम्बर
  191. श्वास               उच्छ्वास
  192. समाज            व्यक्ति
  193. सहयोगी          प्रतिकूल
  194. अग्रज             अनुज
  195. अधिक            न्यून
  196. अति              अल्प
  197. अधम              उत्तम
  198. अशुभ             शुभ
  199. उपकार           अपकार
  200. आस्तिक         नास्तिक
  201. आकाश           पाताल
  202. आरंभ             समाप्त
  203. इष्ट                 अनिष्ट
  204. इहलोक           परलोक
  205. उष्ण               शीत
  206. उद्यत               विनीत
  207. उदय               अस्त
  208. एक                अनेक
  209. एकान्त            अनेकान्त
  210. अधिक             कम
  211. अनाथ              सनाथ
  212. अनुकूल            प्रतिकूल
  213. कृतज्ञ               कृतघ्न
  214. कुटिल              सरल
  215. कटु                 मधुर
  216. कुश                 स्थूल
  217. स्थूल                सूक्ष्म
  218. कृत्रिम              स्वाभाविक
  219. गौण                 मुख्य
  220. घाव                 प्रतिघात
  221. चेतन                जड़
  222. ग्रहस्थ               संन्यासी
  223. कनिष्ठ               ज्येष्ठ
  224. कम                 अकम
  225. कृपण               उदार
  226. इच्छा                अनिवार्य
  227. ऐश्वर्य                अनैश्वर्य
  228. उत्थान               पतन
  229. उदार                 अनुदार
  230. उधम                 आलस्य
  231. उन्नति                 अवनति
  232. ईश्वर                   अनीश्वर
  233. आतुर                 शांत
  234. आदि                  अंत
  235. आकषर्ण             विकर्षण
  236. योग                    वियोग
  237. मान                    अपमान
  238. कृत्रिम                 अकृत्रिम
  239. संधि                    विग्रह
  240. अभिज्ञ                 अनभिज्ञ
  241. कटु                     मृदु
  242. प्रेम                     घृणा
  243. नीरस                  सरस
  244. तीक्ष्ण                  सरल
  245. तटस्थ                  पक्षपात
  246. जागरण                निद्रा
  247. चपल                   गंभीर
  248. जंगल                  स्थावर 
  249. तृष्णा                  वितृष्णा
  250. धवल                  कृष्ण
  251. प्रत्यक्ष                परोक्ष
  252. सुन्दर                 कुरप
  253. ऐश्वर्य                 अनैश्वर्य
  254. गहरा                  उथला
  255. आर्य                  अनार्य
  256. राग                    विराग
  257. आदान                प्रदान
  258. सुमित                 कुमित
  259. सुकर                  दुष्कर
  260. अपमान               सम्मान
  261. सुर                     असुर
  262. अग्रज                  पश्च
  263. अतल                  वितल
  264. अवनति               उन्नति
  265. अर्थ                    अनर्थ
  266. अमृत                   विष
  267. अलभ्य                  लभ्य
  268. अगम                   सुगम
  269. अमर                   मृत्यु
  270. अनुग्रह                 विग्रह
  271. अचर                   घर
  272. अस्त                   उदय
  273. अंतरंग                बहिरंग
  274. अकाल               सुकाल
  275. अनावृष्टि            अतिवृष्टि
  276. उन्मुख               विमुख
  277. इति                  शुरू
  278. दानी                 कंजूस
  279. दण्ड                 पुरस्कार
  280. तीव्र                  मंद
  281. थल                 जल
  282. तम                  ज्योति
  283. जीवन               मरण
  284. जल                 निश्छल
  285. उत्कृष्ट              निकृष्ट
  286. गीला              सूखा
  287. ग्रीष्म               शीत
  288. गमन               आगमन
  289. खगोल             भूगोल
  290. खरा                 खोटा
  291. खण्डन             मुण्डन
  292. क्रेता                विक्रेता
  293. कोमल             कठोर
  294. कीर्ति              अपकीर्ति
  295. कल्याण          अकल्याण
  296. कमी               बेसी
  297. उत्थान            पतन
  298. उत्तम              अधम
  299. आकांक्षा         अनाकांक्षा
  300. आग्रह             दुराग्रह
  301. आदर              अनादर
  302. आकर्षण          विकर्षण
  303. आवास            प्रवास
  304. औदार्य            अनौदार्य
  305. एकत्र              सर्वत्र
  306. जंगम              स्थावर
  307. प्रवृति              निवृति
  308. पण्डित           मूर्ख
  309. प्रधान              गौण
  310. बच्चा              बूढ़ा
  311. बंजर              उर्वर
  312. बद्ध                मुक्त
  313. भय                अभय
  314. भिखारी           दानी
  315. निष्काम           सकाम
  316. योगी                होगी
  317. रत                   विरत
  318. रचना               ध्वंस
  319. वादी                प्रतिवादी
  320. विमुख             उन्मुख
  321. विधवा             सधवा
  322. विपदा             संपदा
  323. शयन              जागरण
  324. भ्रान्त              निभ्रांत
  325. सुकाल            दुकाल
  326. हर्ष                 शोक
  327. क्षर                अक्षर
  328. स्वामी             सेवक
  329. दाता               याचक
  330. विकास            विनास
  331. संकल्प            विकल्प
  332. एक                अनेक
  333. अज्ञ                विज्ञ
  334. जनक              नाशक
  335. नश्वर                शाश्वत
  336. गौरव                लाघव
  337. कृपा                कोप 
  338. कुलटा              प्रतिव्रता
  339. कापुरूष           पुरूषार्थी
  340. कनिष्ठ              वरिष्ठ
  341. ऋतु                 वक्र
  342. उपत्यिका         अधित्यका
  343. उपमान             उपमेय
  344. उन्मूलन             स्थापन
  345. आवर्तक           अनावर्तक
  346. आविर्भाव          तिरोभाव
  347. आग्रह              दुराग्रह
  348. अनुनासिक       अननुनासिक
  349. अनुराग            विराग
  350. अल्पज्ञ             बहुज्ञ
  351. अर्वाचिन          प्राचीन
  352. अवनति            उन्नति
  353. अधम               उत्तम
  354. अनुलोम            प्रतिलोम
  355. अनाहूत            आहूत
  356. अंत                 अनंत
  357. मिलन              बिछोह
  358. स्वार्थ               निस्वार्थ
  359. यश                 अपयश
  360. उजला              मैला
  361. सामान्य            विशेष 
  362. निदां                स्तुति
  363. निषिद्ध             विहित
  364. निर्मल              मलिन
  365. प्रवत्ति              निवृति
  366. मग्न                दु:खी
  367. मूक                 वाचाल 
  368. योगी                भोगी
  369. विनीत              उद्धण्ड
  370. विस्तृत              संक्षिप्त
  371. शोषक              शोषित
  372. समास               व्यास
  373. सामिष              निरामिष
  374. स्थावर               जंगम
  375. स्वार्थ                परमार्थ
  376. हास                  रूदन
  377. क्षणिक              शाश्र्वत
  378. घरेलू                 वनैला
  379. जीना                 गाढ़ा
  380. नत                   उन्नत
  381. नागरिक             ग्रामीण
  382. नेकी                  बंदी
  383. पतिव्रता             कुलटा
  384. पाठ्य                अपाठ्य
  385. भूषण                 दूषण
  386. मिथ्या                 सत्य
  387. मृदु                     कठोर
  388. नमक हलाल –      नमकहराम
  389. परकीय                स्वकीय
  390. प्रफुल्ल                 ग्लान
  391. प्रसाद                  निषाद
  392. भाव                    अभाव
  393. भीषण                 सौम्य
  394. मितव्यय              अपव्यय
  395. महात्मा                दुरात्मा
  396. मोक्ष                    बंध
  397. राजा                    रंक
  398. रंग                       बेरंग
  399. राम                      रावण
  400. रूग्ण                    स्वस्थ
  401. विधि                    निषेध
  402. व्यास                   समास
  403. विकीर्ण                संकीर्ण
  404. वक्र                     ऋजु
  405. श्लाघा                  निंदा
  406. लाघव                  गौरव
  407. वाद                     प्रतिवाद
  408. विस्मरण               स्मरण
  409. श्रीगणेश              इतिश्री
  410. सृजन                  संहार
  411. ससीम                 असीम
  412. हेम                      प्रेम 
  413. सित                   असि
  414. संयुक्त                पृथक

संबंधित लेख अन्य लेख भी पढ़ें 

 ➡️ समास  ➡️ संधि ➡️ स्वर संधि ➡️ व्यंजन संधि ➡️ विसर्ग संधि  ➡️ वाक्यांश के लिए एक शब्द ➡️ पर्यायवाची शब्द ➡️ उपसर्ग ➡️ प्रत्यय ➡️ हिंदी पारिभाषिक शब्दावली ➡️ द्वद्व समास➡️ द्विगु समास ➡️ कर्मधारय समास ➡️ बहुव्रीहि समास➡️ अव्ययीभाव समास➡️ तत्पुरष समास ➡️ सज्ञां ➡️  सर्वनाम   ➡️ विशेषण ➡️  कारक  ➡️विलोम शब्द

Post a Comment

0 Comments